Vergunde onderneming voor alarm- en camerasystemen
datum update: 26/05/2019 – informatie bestemd voor bedrijven – naar de versie bestemd voor particulieren
In mei 2018 werd de nieuwe “Camerawet” van kracht. Maar daarnaast is er ook nog de nieuwe “Wet Private Veiligheid” en zijn er ook nog andere en oudere wetten die betrekking hebben op camerabewaking. En er is ook de privacy waar rekening mee moet gehouden worden; GDPR (of AVG). En ook nog de CAO nr. 68. … Een register bijhouden … Hoe zit dat nu?
Een winkel of handelszaak wordt door de Camerawet beschouwd als een “een voor het publiek toegankelijke besloten plaats”.
Een bedrijf, fabriek, magazijn kan beschouwd worden als “een voor het publiek niet toegankelijke besloten plaats” maar doorgaans is er hier wel personeel aan het werk.
De verwerking van de camerabeelden moet voldoen aan een welomschreven en legitiem doel. Er zijn vier doeleinden waarvoor camerabewaking op de werkvloer toegelaten is:
De camerabewaking mag permanent zijn voor de controle van de veiligheid en de gezondheid van de werknemers, de bescherming van de goederen van de onderneming en de controle van het productieproces voor zover deze betrekking heeft op de machines.
Controle van het productieproces m.b.t. de arbeiders en de controle op de arbeid van de werknemers d.m.v. camera’s mag alleen tijdelijk zijn.
De verwerking van de camerabeelden moet “proportioneel” zijn. Dit houdt in dat het gebruik van de camera’s noodzakelijk moet zijn om de beoogde doelstellingen te bereiken. De inmenging in de persoonlijke levenssfeer van de werknemers moet altijd tot een minimum beperkt blijven.
Alvorens je de camerabewaking plaatst, moet je duidelijk communiceren met je werknemers over:
Ook bij de effectieve opstart van de bewaking moet je jouw werknemers op de hoogte stellen. Je moet daarbij informatie verschaffen over alle aspecten van de camerabewaking (de reden, de periode, de locatie, het eventueel opslaan en bewaren van beelden) aan:
Als uit de informatie blijkt dat de camerabewaking gevolgen heeft voor de persoonlijke levenssfeer van één of meerdere werknemers voert de ondernemingsraad (of het comité of de vakbondsafvaardiging) een onderzoek naar de maatregelen die moeten genomen worden om de inmenging in de persoonlijke levenssfeer tot een minimum te beperken.
De ondernemingsraad (of het comité) moet bovendien regelmatig de gehanteerde bewakingssystemen evalueren en voorstellen doen met het oog op herziening op basis van technologische ontwikkelingen.
Indien een bewakingscamera tot doel heeft de arbeid van de werknemers te controleren, moet dit vermeld worden in het arbeidsreglement. Opgelet! Voor de wijziging van het arbeidsreglement moet je de wettelijke procedure volgen (uithangen, register van opmerkingen, …).
Als je camerabewaking ingezet wordt in functie van misdrijven tegen personen en goederen of als je naast je werknemers ook nog derden filmt (klanten, leveranciers, …) moet je ook rekening houden met de bepalingen van de Camerawet.
Bron: CAO nr. 68 van de Nationale Arbeidsraad van 16 juni 1998 betreffende de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van de werknemers ten opzichte van de camerabewaking op de arbeidsplaats; K.B. van 8 mei 2018 betreffende de aangiften van de plaatsing en het gebruik van bewakingscamera’s en betreffende het register van de beeldverwerkingsactiviteiten van bewakingscamera’s, B.S. 23 mei 2018.
In de meeste gevallen zal je dus de Camerawet moeten toepassen. Zoniet geldt mogelijk de Algemene Verordening Gegevensbescherming (die de vroegere “Privacywet” van van 8 december 1992 vervangt – ook AVG of GDPR genoemd) en de CAO nr. 68.
Er is een onderscheid tussen een camera voor SAFETY doeleinden en “bewakingscamera” voor SECURITY doeleinden
Camera’s die geplaatst worden met het oog op de veiligheid en gezondheid van de werknemers, de bescherming van de goederen van je onderneming, de controle van het productieproces en de controle op de arbeid van de werknemers.
Voorbeelden:
Op deze camera’s zijn NIET van toepassing:
maar (mogelijk) WEL van toepassing:
Bewakingscamera’s die geplaatst worden om misdrijven tegen personen en goederen te voorkomen, vast te stellen of op te sporen. Deze camera’s kunnen vast, mobiel of tijdelijk vast zijn.
Voorbeelden:
camera’s in je zaak als inbraakbeveiliging en ter voorkoming van diefstal
camera’s in je magazijn of fabriekshal als inbraakbeveiliging en ter voorkoming van diefstal
camera’s op je parking om je voertuigen en auto’s van klanten en personeel te bewaken
Op deze camera’s zijn van toepassing:
de CAO nr. 68 ten aanzien van je personeel
de Algemene Verordening Gegevensbescherming (die de vroegere “privacywet” van van 8 december 1992 vervangt – ook AVG of GDPR genoemd) tegenover je personeel, klanten en derden
de Wet Private Veiligheid (plaatsing door een vergunde onderneming voor camerasystemen)
de Camerawet (aangifte, pictogram, …)
Vanaf het moment dat de camera geplaatst voor SAFETY doeleinden ook dient als “bewakingscamera” met het oog op het voorkomen, vaststellen of opsporen van misdrijven tegen personen en goederen, moeten de regels van de Camerawet (aangifte, pictogram, …), van de Wet Private Veiligheid (plaatsing door een vergunde onderneming voor camerasystemen) en de regels inzake AVG worden nageleefd.
1. Een aangifte indienen voor de camerabewaking van je bedrijf.
Dat moet nu via www.aangiftecamera.be.
De aangifte moet daarna jaarlijks gevalideerd en – indien nodig – geactualiseerd worden.
De bedoeling is immers ook dat de politiediensten kunnen terugvallen op dit register in het kader van een onderzoek, wanneer nodig.
2. Een register van beeldverwerkingsactiviteiten bijhouden.
Dit is een verplichting die opgelegd wordt in het kader van de GDPR (ook: AVG). Ook je werknemers beschikken over een aantal rechten m.b.t. de camerabeelden – en meer in het algemeen – m.b.t. hun persoonsgegevens die je als werkgever bewaart.
Het register moet altijd beschikbaar zijn voor de Gegevensbeschermingsautoriteit en de politiediensten.
3. Een pictogram aanbrengen aan de ingang van de met camera’s bewaakte plaats.
Personen moeten erover worden geïnformeerd dat ze gefilmd worden door een bewakingscamera.
De aangifte van een camerabewaking moet gedaan worden door de “verwerkingsverantwoordelijke”. Dit is de persoon of de gemachtigde die beslist heeft om de bewakingscamera’s te plaatsen en die ook de doeleinden ervan bepaalt.
Als je onderneming een overeenkomst heeft met een meldkamer (ook: alarmcentrale), mag deze ook de aangifte voor je bedrijf doen.
De aangifte van de camerabewaking van je onderneming moet gebeuren uiterlijk de dag vóór de ingebruikneming.
De registratie van de camerabewaking van je bedrijf moet sinds 25 mei 2018 gebeuren via het elektronisch loket www.aangiftecamera.be. Om toegang te krijgen tot dit e-loket moet men zich identificeren met een elektronische identiteitskaart, een burgertoken of een unieke veiligheidscode via een mobiele applicatie zoals itsme (net zoals bij het invullen van de belastingaangifte via tax-on-web ). Als je een aangifte wilt indienen voor een rechtspersoon, is het dus nodig om die te kunnen vertegenwoordigen.
JA. Hiervoor is er nog tijd tot 25 mei 2020. Er is namelijk een overgangsperiode voorzien.
JA. In tegenstelling tot vroeger is de aangifte kosteloos.
NEE. De aangifte moet gebeuren via www.aangiftecamera.be. Je bedrijf is dan in orde met de aangifteplicht ten aanzien van de politiediensten.
JA. Richt ook de camera niet meer dan nodig op de openbare weg. Als er een klein deel van het openbaar domein in beeld wordt gebracht, dan is dit enkel toegestaan indien dit tot het strikte minimum beperkt is. De interpretatie die de overheid hier zelf hanteert is: “hetgeen noodzakelijk is opdat de beelden bruikbaar zouden zijn”.
Inbraakveilig wil je bedrijf helpen om in regel te zijn met dit voorschrift. Zo zullen wij bij de plaatsbepaling van de camera’s hiermee rekening houden. Waar nodig zullen wij ook “privacymaskers” aanbrengen. Dit zijn gebieden die in de camera elektronisch gemaskeerd worden voor live weergave en opname.
De voorschriften in verband met een videoparlofoon voor bedrijven (maar ook eenmanszaken, vrije beroepers en verenigingen) verschillen van die voor een particulier. Een videoparlofoon die louter dient ter identificatie van de persoon die aanbelt, valt hier onder de toepassing van de AVG aangezien dit toestel beelden van personen verwerkt. Voor een particulier geldt dit niet.
Als het systeem niet alleen tot doel heeft om de persoon die aanbelt te identificeren, maar ook als bewakingscamera dient (als die camera dient om misdrijven tegen personen en goederen te voorkomen, vast te stellen of op te sporen), zal dit systeem ook onderworpen zijn aan de Camerawet (aangifte, verwerkingsregister, pictogram) en de Wet Private Veiligheid (plaatsing door een vergunde onderneming voor camerasystemen).
JA. Zelfstandigen en vrije beroepers die hun woning voor dubbel gebruik aanwenden, moeten doorgaans wel aangifte doen van hun camerabewaking, een register bijhouden en een pictogram plaatsen. Tenzij de bewakingscamera(‘s) uitsluitend hun strikt private ruimte(s) filmt en op geen enkele manier klanten, leveranciers, e.d. in beeld brengt.
NEE. Voor het invullen van de aangifte moeten immers strikt persoonlijke gegevens ingevuld worden en is ook de identiteitskaart van de opdrachtgever nodig. De installateur kan en mag bovendien geen verantwoordelijkheid dragen voor de aangifte van het camerasysteem.
Inbraakveilig wil je hier natuurlijk wel bij helpen. Zo zorgen wij o.a. voor een overzichtelijk cameraplan en kunnen wij helpen bij het indienen van de aangifte.
Als je bedrijf echter een contract afsluit met een meldkamer (alarmcentrale), zullen zij de aangifte regelen voor je bedrijf. Zij hebben juridisch wel die bevoegdheid.
Ook: HET REGISTER VAN BEELDVERWERKINGSACTIVITEITEN
Dit “intern register” kan handgeschreven of elektronisch zijn. Je moet het ten allen tijde ter beschikking kunnen stellen aan de Gegevensbeschermingsautoriteit en aan de politiediensten.
Het register vermeldt onder andere:
Een modelregister kan je hier downloaden (SMALS model – in Excel).
Een “pictogram dat aangeeft dat er camerabewaking plaatsvindt” is verplicht.
De informerende rol ervan is zeer belangrijk. Het pictogram voorkomt dat men zou kunnen spreken over het heimelijk gebruik van bewakingscamera’s … met alle juridische gevolgen van dien i.v.m. de toelaatbaarheid van camerabeelden als bewijsmateriaal. Een plaats betreden waar een pictogram aangeeft dat er camerabewaking plaatsvindt, houdt een voorafgaande toestemming in van de gefilmde persoon.
De vorm, het model, de kleur, de vereiste informatie en de afmetingen van het pictogram zijn wettelijk vastgelegd.
“Smile, you’re on camera” of “lachen, u wordt gefilmd” i.p.v. het saaie wettelijk pictogram plaatsen, mag dat?
Dat mag … maar … dan ben je niet in orde met de wet! Ook niet als je het pictogram bv. aanpast aan je huisstijl. Het wettelijk pictogram is de enige correcte en geldige manier om de aanwezigheid van een camerabewaking aan te geven. Het pictogram mag dan wel saai zijn, het is goed bekend bij het publiek.
Het logisch gevolg van de wettelijke verplichting om een pictogram aan te brengen, is dat het plaatsen van verborgen camera’s niet mogelijk is. Maar: als er wél een pictogram geplaatst wordt aan de toegang, is er geen sprake meer van een “verborgen” camera. De betrokkene weet dan dat hij gefilmd wordt van zodra hij de plaats betreedt.
De interpretatie van de Gegevensbeschermingsautoriteit is als volgt: “Op zich hoeft hij niet noodzakelijk de camera zelf te zien hangen. Hij moet wel weten dat de plaats “bewaakt” wordt door een bewakingscamera”.
De FOD Binnenlandse Zaken formuleert het als volgt op besafe.be: “Dat betekent dus dat een camera op heimelijke manier gebruikt wordt wanneer hij niet aangegeven is door het reglementaire pictogram”.
Het is verboden om camera’s te plaatsen die de intimiteit schenden (bv. een camera in de toiletten, kleedkamers, douches, …)
Het is verboden om camera’s te plaatsen die als doel hebben inlichtingen in te winnen over
JA. Of de camerabeelden opgenomen worden of niet doet niet ter zake voor de Camerawet. Ook bewakingscamera’s die louter in real-time filmen (en dus niet opnemen) zijn onderworpen aan deze wet. De definitie van een bewakingscamera spreekt immers over het verzamelen, verwerken of bewaren van de beelden.
De beelden mogen maximaal 1 maand worden bewaard tenzij deze beelden een bijdrage kunnen leveren om één of meerdere incidenten te bewijzen, in welk geval de termijn tot 3 maanden kan verlengd worden.
De toelaatbaarheid van onrechtmatig verkregen camerabeelden wordt door de rechtbanken in elke zaak afzonderlijk beslist. In feite is het zo dat de AVG, de CAO nr. 68, noch de Camerawet de nietigheid voorschrijft van camerabeelden verwerkt in strijd met de wet. Degene die zich schuldig maakt aan onrechtmatige verwerking kan in sommige gevallen blootgesteld worden aan administratieve of strafrechtelijke sancties, maar dit staat los van de eventuele bewijskracht van de onrechtmatig verkregen camerabeelden.
Rechtspraak
De Context:
Nadat een werkgever meermaals een kastekort in zijn winkel vastgesteld had, installeerde hij een bewakingscamera die op de kassa gericht was. Uit de camerabeelden kon hij effectief afleiden dat er geld uit de kassa gestolen werd en kon hij de aldus betrapte werkneemster ontslaan. De ontslagen werkneemster bracht de zaak voor de rechtbank, omdat een werkgever die een bewakingscamera in zijn onderneming wil plaatsen de bepalingen van de CAO nr. 68 dient na te leven. Concreet betekent dit dat hij de werknemers moet inlichten over de aanwezigheid van de camera’s om de onderneming te bewaken. De werkgever in kwestie had deze informatieplicht niet nageleefd. De werkneemster wierp voor de rechtbank op dat de werkgever die beelden niet mocht gebruiken, omdat dit strijdig was met de naleving van de wetgeving op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer.
In deze zaak oordeelde de rechter dat de camerabeelden gebruikt mochten worden omdat de camera enkel op de kassa van de winkel gericht was, dus op een voor het publiek toegankelijke plaats en enkel de kassa bewaakte en niet de werknemers zelf. De rechter leidt daaruit af dat er geen inbreuk gepleegd was op de bepalingen van de CAO nr. 68. De verplichting om de werknemer te informeren als men camerabewaking invoert, is enkel van toepassing indien blijkt dat dit toezicht gevolgen kan hebben voor het privéleven van de werknemer, wat hier niet het geval was.
Het Hof van Cassatie aanvaardde in het “Manonarrest” van 2 maart 2005 dat in een geval van geheim cameratoezicht de door een werkgever in strijd met de CAO nr. 68 verkregen videobeelden, geldig bewijs vormden. De rechter mag volgens deze uitspraak het onrechtmatig verkregen bewijs toelaten indien de volgende drie voorwaarden vervuld zijn als:
Camerabeelden kunnen dus enkel geweerd worden indien er getwijfeld kan worden aan de betrouwbaarheid van de beelden of wanneer de onregelmatigheid een eerlijk proces verhindert. Camerabeelden kunnen immers een momentopname zijn zonder dat de volledige context in beeld gebracht wordt.
Volgens deze interpretatie zou de werknemer zich dus niet kunnen beroepen op zijn recht op privacy wanneer hij bv. een diefstal pleegt die duidelijk is vastgelegd op camerabeelden.
Let wel op want er is ook recentere rechtspraak waarin het Arbeidshof van Brussel op 7 februari 2013 deze redenering niet heeft willen toepassen in het kader van het arbeidsrecht. Bovendien is er ondertussen ook de AVG (GDPR) waar de hoven en rechtbanken rekening mee moeten houden in hun beoordeling.
JA. Al wie gefilmd wordt, heeft het recht om de beelden te bekijken. Om dit recht uit te oefenen volstaat een gemotiveerd verzoek aan de verantwoordelijke voor de verwerking.
Voor de camerabewaking wetgeving worden plaatsen ingedeeld in 3 types. Voor elke type plaats geldt een ander of een strenger voorschrift:
Als je camerasystemen – met verschillende camera’s – verschillende plaatstypes in beeld brengt, zijn het je verplichtingen ten aanzien van de strengste regeling die gelden.
Het wettelijk pictogram is het welbekende pictogram met het camerasymbool.
Behalve de wettelijk vastgelegde vorm en afmetingen, vermeldt het pictogram duidelijk leesbaar:
De gegevens van de verwerker:
naam, postadres en e-mail zodat iedereen weet wie de verantwoordelijke is en hoe ze hem/haar kunnen bereiken.
De verplichte vermelding “Camerabewaking – Wet van 21 maart 2007”
Voor de ANPR nummerplaatherkenningscamera moet er aan de binnenkant van de tekening van de bewakingscamera, in zwarte letters, de vermelding “ANPR” aan toegevoegd worden.
Opmerking: vanuit beveiligingsoogpunt raadt Inbraakveilig aan om op het pictogram nooit een persoonlijk e-mail adres te vermelden. Maak beter een e-mail adres aan speciaal voor eventuele meldingen of vragen. Of hou het simpelweg bij het postadres.
Een persoonlijk e-mail adres zomaar te kijk hangen voor iedereen die het wil zien – en dan nog een koppeling maken met het postadres, lijkt ons veiligheidsrisico’s in te houden. Denk maar aan sommige instanties die ter controle van je identiteit je postadres en je e-mail adres vragen. Of aan postbusfraude …
De nieuwe Camerawet vermeldt nu uitdrukkelijk de mogelijkheid om in de nabijheid van een bewakingscamera deze “public viewings” met zogenaamde “confrontatiemonitors” te plaatsen.
Bijvoorbeeld: het scherm geplaatst aan de ingang van de winkel gaat slechts de beelden van de bewakingscamera van de ingang tonen; het scherm geplaatst in het «multimedia» rek zal slechts de beelden van de bewakingscamera van dit rek tonen.
Deze schermen schrikken potentiële winkeldieven af en versterken het effect van het wettelijk pictogram.
Het bekijken van camerabeelden in real time is enkel toegelaten om een onmiddellijk ingrijpen mogelijk te maken bij misdrijf, schade, overlast of ordeverstoring.
Alleen de verwerkingsverantwoordelijke en de personen die handelen onder zijn toezicht, hebben toegang tot de beelden.
Opgelet: het bekijken in real time kan gezien worden als een bewakingsactiviteit!
Nee. Dat mag (helaas) niet. Het verspreiden van een foto, een film of de naam van een persoon mag nooit zonder diens voorafgaande toestemming. Het recht op privacy heeft hier voorrang. En dus ook in dit geval van “vermoedelijke” diefstal. Enkel de politie mag tegen de vermoedelijke dader(s) optreden. Het is dus raadzaam om de camerabeelden aan de politie te bezorgen. Zij zullen dan het nodige doen.
Nee. Dat is niet toegelaten. Deze wettelijke bepaling geldt niet voor particulieren en bedrijven. De verantwoordelijke voor verwerking van de camerabewaking van een niet-besloten plaats (openbaar domein) kan alleen een openbare overheid zijn. Daarnaast zijn er wel enkele uitzonderingen maar dit zijn enkel plaatsen die een bijzonder risico voor de veiligheid inhouden, bv. luchthavens, de Nationale Bank, nucleaire sites, treinstations, enz.
JA – als het gaat om intelligente camera’s die niet gekoppeld zijn aan persoonsgegevens, bv. camera’s met intelligente detectie zoals indringingsdetectie en zelfs geluidsdetectie zijn toegelaten.
NEE – als het gaat om intelligente camera’s die wél gekoppeld zijn aan persoonsgegevens, zoals camera’s voor gezichtsherkenning*. Uitzondering hierop is de nummerplaatherkenningscamera (ANPR), dus:
JA – als het gaat om een ANPR camera op voorwaarde dat de beelden en de persoonsgegevens verwerkt worden in regel met de GDPR.
* er is een verschil tussen een bewakingscamera voor gezichtsherkenning en een bewakingscamera met gezichtsdetectie. Deze laatste koppelt immers geen persoonsgegevens aan een camerabeeld. De detectiemethode is eerder bedoeld om de nauwkeurigheid van de detectie van de camerabewaking te verfijnen.
JA – op voorwaarde dat de microfoon uitsluitend dient om detectie te doen op basis van geluid (intelligente camera)
MAAR
NEE – als de microfoon zou gebruikt worden om gesprekken af te luisteren of om gesprekken op te nemen waaraan je zelf niet deelneemt. Meer nog, het is dan zelfs strafbaar.
JA. De Camerawet voorziet strafrechtelijke geldboetes tussen €100 en €10.000 en tussen €250 en €20.000, afhankelijk van het type inbreuk. Deze bedragen moeten vermenigvuldigd worden met 8 (opdeciemen). Schendingen kunnen zijn: pictogram niet voorzien, schending van de intimiteit, onbevoegden toegang verlenen tot de beelden, zich niet houden aan de discretieplicht, enz.
Weet ook dat bij inbreuken tegen de GDPR nog veel hogere boetes voorzien worden. De “betrokkene” (lees: dikwijls verdachte of dader) kan bovendien een schadevergoeding vorderen.
LINKS NAAR OFFICIËLE WEBSITES EN BROCHURES I.V.M. DE CAMERABEWAKING WETGEVING
Vertrouw de studie van je camerabewaking toe aan een specialist. Vertrouw op Inbraakveilig.
